THỬ NGHIỆM
CẢI TIẾN VIỆC KIỂM TRA MÔN SINH HỌC
Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG DÂN LẬP
CHƯỞNG BINH
LỄ TỈNH AN GIANG
La Hồng Huy *
I-VÀI VẤN ĐỀ CHUNG.
Môn
sinh học là môn khá quan trọng trong chương trình học bậc trung học phổ thông
(THPT), nó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, thực hiện chỉ đạo
của Đảng và Nhà nước cũng như nguyện vọng của toàn xã hội trong thời đại khoa
học công nghệ phát triển mạnh mẽ.
Từ
lâu Ngành Giáo dục quá chú ý đến đổi mới phương pháp dạy-học (PPDH), nhưng ít
chú ý đế khâu kiểm tra đánh giá, đây là vấn đề cốt lỏi đã ảnh hưởng đến hiệu
quả của việc cải tiến đổi mới PPDH. Kiểm tra đánh giá là một thành tố của quá
trình sư phạm, nó giúp quá trình sư phạm được thực hiện toàn vẹn có hiệu quả, vì
thế từ lâu các nhà lý luận đã xem đánh giá có vai trò như nội dung.
Xuất
phát từ quan niệm chất lượng giáo dục phổ thông là sự phù hợp với mục tiêu giáo
dục phổ thông, quá trình sư phạm là một quá trình thống nhất toàn vẹn được cấu
trúc bởi các thành tố: mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, phương pháp giáo
dục, người dạy, người học, đánh giá kết quả… Chúng tôi cho rằng việc cải tiến
đổi mới kiểm tra đánh giá môn Sinh học có vai trò hết sức quan trọng đối với
việc vận dụng quan niệm dạy học mới “Dạy-học hướng tập trung vào người học”.
Đổi mới PPDH nhưng đánh giá không đổi mới đương nhiên sẽ hạn chế việc đổi mới
PPDH. Chính cách kiểm tra đánh giá của giáo viên làm thay đổi càch học của
học sinh.
II. THỰC TRẠNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ MÔN
SINH HỌC Ở TRƯỜNG THPT DÂN LẬP CHƯỞNG BINH LỄ TỈNH AN GIANG.
(Từ năm học 2003 đến 2005)
1. Công cụ đánh giá.
Môn
Sinh học cũng như các môn học khác, chủ yếu là câu hỏi luận đề để đo đạt kết
quả học. Các câu hỏi thường sử dụng câu hỏi trong sách giáo khoa, giáo viên không
dám ra câu hỏi khác vì đề thi của Sở Giáo dục và Bộ Giáo dục phần nhiều trích
từ các câu hỏi trong sách giáo khoa .
Hệ
thống câu hỏi yêu cầu chính là học sinh tái hiện lại kiến thức đã học, Phần học
sinh vận dụng kiến thức, giải quyết tình huống…rất ít. Có thể nói công cụ đánh giá nầy
chỉ dựa vào trí nhớ của học sinh là chính.
2. Cách tổ chức kiểm tra.
Trước
khi kiểm tra 15 phút, 1 tiết hay học kỳ, giáo viên cho trước một số câu hỏi để
học sinh chuẩn bị soạn phần trả lời rồi học thuộc lòng, đến khi kiểm tra thì
viết lại nguyên văn. Các bài tập cũng cho trước và giải mẫu cho học sinh học
thuộc bài giải. Nội dung đề kiểm tra không có gì nằm ngoài sự chuẩn bị của học
sinh.
3. Kết quả học.
Phần
lớn học sinh đạt điểm trên trung bình, nhìn vào kết quả điểm số chúng ta thấy
kết quả rất khả quan, nhưng xét về chất lượng thật thì còn nhiều tồn tại đáng
lo ngại.
-
Học sinh học thụ động,chưa tích cực tham gia xây dựng bài học, ít đào sâu suy
nghĩ tìm tòi, ít thắc mắc; chưa chú ý học thường xuyên, chỉ chờ đến khi có câu
hỏi kiểm tra mới lo học các câu hỏi ấy, chỉ học trả lời theo câu hỏi mà không
học theo hệ thống kiến thức trọng tâm.
-
Học sinh rất mau quên những điều đã thuộc.
-Với
những nội dung đã thuộc, khi kiểm tra học kỳ (Sở Giáo dục ra đề) chỉ có thay
đổi một tí thôi, thì phần nhiều học sinh không làm được.
-Học
sinh vẫn học bài theo lối học thuộc máy móc, không chú ý thay đổi phương pháp
học.
III. THỬ NGHIỆM CẢI TIẾN KIỂM TRA ĐÁNH
GIÁ Ở TRƯỜNG THPT CHƯỞNG BINH LỄ TỈNH AN GIANG TRONG NĂM HỌC 2005-2006.
1. Các quan niệm về kiểm tra đánh giá môn
sinh học trong thử nghiệm nầy.
-
Đánh giá được học sinh có thể hiểu và nhớ được những kiến thức cơ bản của môn
học, chủ yếu là nhớ ý nghĩa theo hệ thống kiến thức của chương trình.
-
Đánh giá được việc áp dụng kiến thức để giải quyết tình huống cụ thể, sự độc
lập sáng tạo của học sinh.
-
Đánh giá được động cơ, hứng thú, thái độ học tập của học sinh.
-
Thông báo cho học sinh các thành tích, tiến bộ và nhược điểm để học sinh hoàn
thiện phương pháp học, nâng cao chất lượng học tập theo hướng tích cực hóa quá
trình dạy-học.
-
Công cụ đánh giá có sự kết hợp đánh giá theo truyền thống (có cải tiến) và trắc
nghiệm khách quan.
2. Các cải tiến.
2.1. Hệ thống hóa kiến thức trọng tâm.
Sau
mỗi bài học, mỗi chương chúng tôi hướng dẫn học sinh hệ thống lại các kiến thức
trọng tâm cần hiểu và cần nhớ để làm kiểm tra.
2.2. Cải tiến lại các đề kiểm tra.
-
Không cho trước các câu hỏi như trước đây để học sinh soạn đề cương và học theo
câu hỏi.
-
Đề kiểm tra có sự kết hợp giữa tự luận và trắc nghiệm khách quan. Tùy theo nội
dung kiến thức mà chọn lựa hình thức cho thích hợp.Nội dung đề gồm có các phần
sau đây.
+
Câu trắc nghiệm khách quan.
+
Câu hỏi dưới dạng đặt vấn đề có nhiều cách lý giải, hoặc chọn ra một vấn đề
đúng và giải thích (Dạng song đề nhận thức); câu hỏi trả lời ngắn theo sự hiểu
biết và suy luận.
+
Bài tập vận dụng lý thuyết đã học (Chú trọng việc nắm cách giải, phương pháp
suy luận để giải, hạn chế việc học thuộc lòng bài mẫu). Vì thế bài tập trong đề
kiểm tra đều có thay đổi so với bài tập đã giải trên lớp.
Tinh
thần chung là chúng tôi đã cố gắng thông qua việc cải tiến kiểm tra đánh giá
làm cho học sinh cải tiến cách học, học một cách tích cực, chủ động và sáng
tạo, mới có thể đạt được điểm tối đa.
3. Tổ chức thử nghiệm.
Chúng
tôi đã thực hiện thử nghiệm ở khối lớp 11 trong năm học 2005-2006.
Lý
do chọn đối tượng nầy là vì chúng tôi đang trực tiếp giảng dạy thuận lợi cho
việc tiến hành thử nghiệm; đây là khối lớp mà chúng tôi có quyền ra đề kiểm tra
15 phút, 1 tiết và học kỳ đồng thời trực tiếp chấm điểm (Riêng khối lớp 12 Sở
Giáo dục ra đề thi học kỳ thống nhất trong toàn tỉnh nên khó thực hiện đổi mới
theo thử nghiệm).
4. Kết quả thử nghiệm.
Qua
một năm học thử nghiệm chúng tôi đạt được kết quả khả quan, cụ thể là:
*
Học sinh học tập tích cực chủ động hơn trước, hạn chế được cách học thụ động;
phát huy được độc lập suy nghĩ của học sinh (Qua kết quả quan sát trong tất cả
các giờ học của học sinh).
*
Kết quả điều tra bằng phiếu hỏi toàn bộ học sinh lớp 11 cho thấy kết quả như
sau:
95,32%
học sinh cho rằng đề kiểm tra câu hỏi chỉ cần hiểu bài có thể trả lời được là
phù hợp nhất; chỉ có 4,67% ý kiến cho rằng câu hỏi đòi hỏi phải thuộc bài là phù hợp.
76,31%
học sinh đồng ý hình thức trắc nghiệm khách quan là phù hợp; 19,29% học sinh
chấp nhận đề kiểm tra có câu hỏi ngắn; chỉ có 4,38% học sinh chấp nhận câu hỏi
luận đề.
*
Đối với các đề kiểm tra đã làm, có:
92,15% học sinh đánh giá là tốt;
7,84% không có ý
kiến;
không có ý kiến nào đánh giá chưa tốt.
*
70% học sinh nhìn nhận với cách kiểm tra mới làm cho bản thân có hứng thú trong
học tập và có tác động làm thay đổi cách học theo hướng mới.
*
Thống kê kết quả điểm của các loại bài kiểm tra của học sinh đảm bảo phân hóa
được trình độ học sinh, đảm bảo được đường cong chuẩn.
IV. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.
Kiểu
đánh giá môn sinh bằng hình thức tự luận có nhiều hạn chế như nhiều công trình
nghiên cứu đã chứng minh. Để nâng cao chất lượng dạy học môn học nầy cần phải
thay đổi cách kiểm tra đánh giá, cần có công cụ đánh giá khách quan.
Qua
một năm học thử nghiệm, bước đầu chúng tôi có vài kết luận
-
Đề kiểm tra môn Sinh học thích hợp nhất là câu hỏi đặt ra yêu cầu học sinh hiểu
bài và ghi nhớ ý nghĩa nội dung học.
-
Hình thức trắc nghiệm kết hợp với câu hỏi ngắn là có nhiều ưu điểm.
-
Công cụ đánh giá phải được thử nghiệm và hoàn thiện dần, tiến đến chuẩn hóa.
-
Khi
thay đổi cách đánh giá, chắc chắn sẽ dẫn đến thay đổi cách dạy và cách học. Vì
vậy muốn đổi mới PPDH cần phải quan tâm đầu tư nghiên cứu đổi mới cách đánh giá
cho phù hợp.
Chúng
tôi nghĩ rằng Bộ Giáo duc& Đào tạo, Sở GD&ĐT nên sớm ban hành bộ công
cụ chuẩn hóa đánh giá kết quả học tập môn Sinh học cũng như các môn khác, làm
sao đánh giá được chất lượng thật sự của học sinh, chúng ta mới có thể tránh
được tệ nạn gian dối, thiếu trung thực trong kiểm tra đánh giá và hàng loạt các
tiêu cực khác …là nguyên nhân quan trọng làm cho chất lượng giáo dục chưa đảm
bảo được yêu cầu đã diễn ra trong thời gian qua.
* ThS. Giám đốc Trung tâm nghiên cứu
KHXH&NV đại học An Giang
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét