I. VÀI VẤN ĐỀ CHUNG
Sau hơn 20 năm đổi mới và mở cửa, Việt Nam đã giành được những thành tựu to lớn về kinh tế - xã hội mà vẫn đảm bảo được sự ổn định chính trị giữ vững và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Bên cạnh những cơ hội do toàn cầu hóa kinh tế mang lại chúng ta đang đứng trước những nguy cơ thách thức to lớn trong nhiều lãnh vực, trong đó có văn hóa.
Toàn cầu hóa là quá trình phân công lại lao động quốc tế do sự bùng nổ của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ trong hơn nữa thế kỷ qua, nó còn là quá trình mở rộng tới mọi lĩnh vực khác của đời sống xã hội trong đó có văn hóa. Đó là quá trình giao lưu, hội nhập và đấu tranh một cách tự nhiên giữa các nền văn hóa. Thông qua các hình thức liên kết kinh tế, chuyển giao công nghệ, mở rộng thị trường...các nền văn hóa khác nhau có điều kiện giao lưu. Từ toàn cầu hóa Chủ nghĩa tư bản hiện đại đã thao túng như là một cuộc “xâm lược văn hóa”. Không chỉ ở một khu vực nào đó mà ở cấp độ quy mô toàn cầu, đặc biệt là đối với các nước Xã hội Chủ nghĩa từ sau khi chấm dứt thời kỳ “chiến tranh lạnh”.
Trước hết cần chú ý đến âm mưu “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Đó là quá trình khuyến khích sự truyền bá phổ biến các giá trị tư sản trong lòng Xã hội Chủ nghĩa, lần lượt các giá trị ưu việt của Chủ nghĩa Xã hội và tinh hoa văn hóa dân tộc bị phai mờ. Tự diễn biến văn hóa tư tưởng cũng là quá trình làm đảo lộn trật tự, nhất là trong các vấn đề nhạy cảm trong các lĩnh vực tôn giáo, dân tộc, dân chủ và đa nguyên. Thông qua hệ thống truyền thông hiện đại toàn cầu chẳng hạn như Internet, đài phát thanh truyền hình, báo chí...Chúng không ngừng xuyên tạc sự thật về công cuộc xây dựng xã hội mới, vu cáo Đảng, Nhà nước vi phạm nhân quyền, hạn chế dân chủ, đàn áp tôn giáo và phân biệt đối xử ngược đãi dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó chúng tuyên truyền cho lối sống hưởng thụ đồi trụy, bạo lực...Theo thống kê của UNESCO hiện nay hãng thông tấn Liên bang Mỹ đã sử dụng hơn 100 thứ tiếng, phát tin 24/24 giờ nhằm vào trên 100 quốc gia. Trên mạng Internet toàn cầu, số lượng bài viết truyền bá giá trị Mỹ và phương Tây với khoảng 7 triệu chữ được tung lên hàng ngày.
Chủ nghĩa thực dân văn hóa mới đang tác động vào hệ thống các quan điểm về đạo đức, tâm lý, phá vỡ thuần phong mỹ tục vốn đã được giữ gìn hàng ngàn năm của dân tộc. Nó sẽ tiến xa hơn tiếp cận với mục tiêu đồng hóa văn hóa, tạo ra những điều kiện cho việc chiếm lấy lợi ích kinh tế, văn hóa phương Tây đang xâm nhập, len lõi vào từng ngõ ngách của cuộc sống tạo ra nguy cơ đẩy văn hóa truyền thống vào phía sau. Địa bàn mà chủ nghĩa thực dân văn hóa mới chú trọng nhiều nhất là các trường học, nơi đào tạo thế hệ tương lai cho đất nước. Sinh viên trong trường đại học ngày nay có nhiều điều kiện tiếp cận với nhiều thông tin trên toàn cầu, làm sao cho họ có thể “miễn dịch” trước những lối sống không lành mạnh, văn hóa ngoại lai là vấn đề hết sức cấp thiết hiện nay.
II. GIẢI PHÁP NÂNG CAO “MIỄN DỊCH” CỦA SINH VIÊN TRƯỚC NHỮNG LỐI SỐNG KHÔNG LÀNH MẠNH, VĂN HÓA NGOẠI LAI
II.1. Khái niệm “miễn dịch”
* Khái niệm “Miễn dịch” được dùng trong sinh lý học và y học. Người và động vật có hệ thống miễn dịch, hệ thống này có chức năng phân biệt cái “của ta” và cái “không phải của ta”, từ đó bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của những sinh vật/vật lạ từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể, giúp cơ thể tồn tại và phát triển. Khi hệ thống miễn dịch bị hư hỏng hoặc suy yếu chẳng hạn như bị nhiễm virus HIV, nó sẽ không chống đỡ được các vi khuẩn xâm nhập sẽ gây tử vong. Ngược lại nếu hệ thống miễn dịch phản ứng thái quá có thể làm cho cơ thể bị dị ứng cũng làm tổn thương cơ thể.
* Nếu xem xét miễn dịch trên bình diện văn hóa xấu (chúng tôi tâm gọi là “miễn dịch văn hóa xấu”) thì miễn dịch văn hóa xấu có cơ chế gần giống như miễn dịch của cơ thể người. Khi hoạt động có hiệu quả, chúng ngăn chặn “những ý nghĩ xấu” xâm nhập gây nguy hại cho tổ chức. Một nền văn hóa vững mạnh sẽ cung cấp một mức độ đề kháng cần thiết đối với những ý tưởng từ bên ngoài. Sinh viên là lớp trẻ có vị trí quan trọng trong cộng cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc Xã hội Chủ nghĩa, sinh viên “miễn dịch” trước những lối sống không lành mạnh, văn hóa ngoại tức là họ biệt tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa của nhân loại trên toàn thế giới đồng thời loại bỏ những nọc độc văn hóa, đi ngược lại truyền thống văn hóa của dân tộc.
II.2. Các giải pháp tăng cường miễn dịch văn hóa xấu
1. Giáo dục truyền thống cho sinh viên
Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu. Trong bài nói chuyện của nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương với Trung ương Đoàn TNCSHCM đã nói: “Thanh thiếu niên nếu có kiến thức, được giáo dục tốt về truyền thống của đất nước sẽ có khả năng vô hiệu hóa những hành động xấu, suy nghĩ tiêu cực”. Chủ tịch Trần Đức Lương coi việc giáo dục truyền thống là cách quan trọng để tăng cường khả năng miễn dịch cho thanh niên, sinh viên trước những cám dỗ xấu, những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch.
Trong thời gian qua Đoàn TNCSHCM đã phát động nhiều đợt giáo dục truyền thống cho thanh niên sinh viên đã đạt được nhiều thành quả chẳng hạn như:
- Tuổi trẻ với tư tưởng Hồ Chí Minh
- Âm vang Điện Biên
- Sáng mãi phẩm chất bộ đội cụ Hồ
- 75 năm lịch sử vẻ vang của Đảng Cộng sản Việt Nam
- Tiếp lửa truyền thống - Mãi mãi tuổi 20
- Tuổi trẻ sống đẹp - sống có ích
...........
Các phong trào trên có tác dụng rất tích cực đến việc giáo dục cho thanh niên/sinh viên học tập các tấm gương anh hùng liệt sỹ trẻ tuổi, thi đua sống đẹp sống có ích cho xã hội. Hoạt động giáo dục truyền thống theo chủ đề cần phải được tổ chức hết sức hấp dẫn, sinh động, thu hút sự tự giác tích cực tham gia đông đảo của sinh viên.
2. Xây dựng các tụ điểm vui chơi lành mạnh cho sinh viên
Theo kết quả điều tra thăm dò một số thanh niên/sinh viên cho thấy nhu cầu chính của sinh viên là học tập và vui chơi. Đây là nhu cầu chính đáng của họ, nhưng thực tế hiện nay sinh viên còn thiếu các tụ điểm vui chơi lành mạnh, mặc dù việc xây dựng các tụ điểm sinh hoạt, vui chơi lành mạnh cho sinh viên là vô cùng khó khăn, đặc biệt là ở các tỉnh, thiếu nhiều nguồn lực cần thiết phục vụ cho nhu cầu này.
Trong thời gian qua Đại học An Giang trong điều kiện hết sức khó khăn về cơ sở vật chất, kinh phí, nguồn nhân lực...nhưng cũng đã tổ chức nhiều hoạt động vui chơi giải trí lành mạnh cho sinh viên. Chẳng hạn như câu lạc bộ thơ văn, thi đấu thể dục thể thao, văn nghệ...Kết quả đáng trân trọng, nhưng số lượng tham gia của sinh viên chưa nhiều, các hoạt động không đều chỉ tập trung vào các đợt Lễ kỉ niệm là chính.
Trong thời gian sắp tới khi mà khai trương khu Đại học mới, có nhiều mặt bằng, cơ sở vật chất chúng ta cần có quy hoạch đầu tư thỏa đáng cho các khu vui chơi giải trí cho sinh viên. Khi sinh viên có những sân chơi lành mạnh thì sẽ đẩy lùi tệ nạn xã hội, các nọc độc văn hóa làm vẫn đục truyền thống văn hóa tốt đẹp hơn 4000 năm của chúng ta.
3. Đẩy mạnh hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức chính trị và tinh thần cảnh giác cho sinh viên trước âm mưu “Diễn biến hòa bình” và hoạt động phá hoại về chính trị tư tưởng của các thế lực thù địch.
Cần phát huy vai trò của Đoàn TNCSHCM đẩy mạnh các hoạt động văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh đặc biệt là xây dựng các thiết chế văn hóa đặc trưng của trường Đại học An Giang. Để làm được yêu cầu này cần phải xây dựng đội ngũ cán bộ Đoàn vững mạnh, có đủ phẩm chất chính trị đạo đức, năng lực để làm tốt công tác văn hóa cho sinh viên. Cần tổ chức nhiều lớp tập huấn các chuyên đề chuyên sâu cho các cán bộ đoàn (từ Bí thư chi đoàn trở lên). Đoàn trường cần có chương trình hành động cụ thể
4. Xây dựng mạng lưới thông tin
Cần phải xây dựng mạng lưới thông tin chặt chẽ cả kênh thu và kênh phát. Đảm bảo thông tin nhanh nhạy, chính xác, kịp thời và thông suốt trong toàn hệ thống. Thường xuyên tổ chức khảo sát nắm được dư luận, những diễn biến tư tưởng tình cảm của sinh viên để chấn chỉnh kịp thời. Kiểm tra hệ thống truyền thông chặt chẽ hơn để xử lý đúng mức những lệch lạc sai sót.
III. KẾT LUẬN
Văn hóa bao giờ cũng là một yếu tố cơ bản của xã hội, một điều kiện gắn kết dân tộc. Để bảo vệ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc cần phải giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa chống và xây. Điều quan trọng để cho sinh viên miễn dịch với văn hóa xấu là phải nâng cao chất lượng đào tạo trong trường đại học theo mục tiêu đào tạo mà Đảng và Nhà nước đã ban hành là xây dựng con người Việt Nam yêu nước, yêu Chủ nghĩa xã hội. Chúng ta tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa thế giới, đi đôi với kiên quyết chống du nhập văn hóa lai căng phản động đồi trụy. Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam.
Trong hơn 1000 năm Bắc thuộc dân tộc Việt Nam không bị đồng hóa thì chắc chắn chúng ta sẽ gữi gìn được nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc.
